آزمون شخصیتی چندوجهی مینه سوتا ( MMPI )

آزمون MMPI از پرمصرفترین و مهمترین پرسشنامه های شخصیتی بالینی است و بیش از ۱۰۰۰۰ منبع تحقیق درباره ی آن منتشر شده است.این آزمون در فرم اصلی خود دارای 56۷ سوال است و زمان لازم برای اجرای آن حدود یک ساعت می‌باشد. این پرسشنامه را می‌توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا نمود. فرمهای گوناگون این پرسشنامه را می‌توان در گروههای سنی بالاتر از 16 سال و یا افرادی که حداقل دارای 8 کلاس تحصیلات هستند، اجرا کرد.بدین سان،MMPI علاوه بر کاربرد مفید بالینی،مقدار زیادی از ادبیات تحقیق را به راه انداخته و اغلب به عنوان یک ابزار اندازه گیری در مطالعات تحقیقی به کار رفته است.

تهیه آزمون MMPI

پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا ( MMPI )یکی از مهمترین و معتبرترین آزمونها در زمینه شخصیت است. این پرسشنامه در سال 194۰ بوسیله هته وی و مک کین لی در دانشگاه مینه سوتا ساخته شد.آنان به ابزاری نیاز داشتند که بتوانند به سنجش بیماران بزرگسال در دوره درمانهای موردی روان پزشکی کمک کرده و شدت اختلال را به دقت مشخص کند؛همچنین هته وی و مک کین لی به تدوین یک روش عینی برای برآورد تغییر حاصل از روان درمانی یا دیگر متغیرهای زندگی بیمار علاقه مند بودند. از آن پس در پژوهشهای مختلف مربوط به مسائل شخصیتی و اختلالات روانی و در بیمارستانها ، کلینیکها و مراکز بهداشت روانی مورد استفاده گسترده‌ای قرار گرفت.

آزمون MMPI در ایران

مدتها فرم اصلی پرسشنامه MMPI که 565 سوال برای پاسخگویی داشت، در ایران اجرا می‌شد. اجرای چنین پرسشنامه‌ای معایبی داشت، از جمله اینکه بسیار طولانی و وقت گیر بود. بطوری که در اواخر پاسخدهی به پرسشنامه ، آزمودنی کاملا خسته به نظر می‌رسید. از سوی دیگر تفسیر و نمره گذاری آن نیز برای روان شناسان بسیار وقت گیر می‌نمود. علاوه بر این سوالاتی در این فرم با توجه بر فرهنگ غربی گنجانده شده بود که مطابقتی با شرائط فرهنگی ایران نداشت. از این رو اجرای این آزمون آن چنان که انتظار می‌رفت، نمی‌توانست منعکس کننده شخصیت یک فرد ایرانی باشد. 

با توجه به وجود مشکلات فوق نیاز برای تهیه آزمونی با همین محتوا که معایب ذکر شده را نداشته باشد، احساس می‌شد. بر این اساس تصمیم برای تهیه فرمی از MMPI که اولا ارزشها و شرائط فرهنگ ایرانی در آن در نظر گرفته شده باشد و ثانیا کوتاه بوده و مستلزم صرف وقت کمتری باشد، گرفته شد. با در نظر گرفتن این مسائل دکتر اخوت ، براهنی ، شاملو و نوع پرست ، 71 سول از پرسشنامه MMPI را اقتباس و با در نظر گرفتن فرهنگ ایرانی آن را در فرم کوتاهی تدوین و یک رشته فعالیتهای پژوهشی را آغاز کردند. این فرم کوتاه شده کاربرد بسیار وسیعی در فعالیتهای پژوهشی بالینی پیدا کرده است و هنوز هیچ آزمون با آن برابری نمی‌کند. 

نمره گذاری آزمون MMPI

نمره گذاری این پرسشنامه در دو دسته از مقیاسها صورت می‌گیرد. یک دسته مقیاسهای روایی را شامل می‌شود که قبل از تفسیر و نمره گذاری مقیاسهای بالینی نمره گذاری و تفسیر می‌شود.

 مقیاسهای روایی شامل مواردی است که :

• مقیاس L (وانمود خوب) دروغ سنجی .فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را  بهتر و خوبترجلوه دهد.

 

• مقیاس F  (وانمود بد).فرد در طول پاسخدهی به آزمون تلاش داشته خود را  بدترجلوه دهد. 

 

• مقیاس K  (انکار کردن)،فرد در طول پاسخدهی حالت‌های دفاعی به خود گرفته باشد.  

 

 بر همین اساس نمرات آزمودنی در مقیاس بالینی نیز مورد تعبیر و تفسیر قرار می‌گیرند.

مقیاسهای بالینی به خصوصیات شخصیتی فرد در ابعاد مختلف می‌پردازد. این مقیاسها در فرم 71 سوالی کاهش پیدا کرده‌اند. مقیاسهای باقیمانده شامل موارد زیر است:

مقیاس HS یا هیپوکندری : به خصوصیات خودبیمارانگاری فرد اشاره دارد. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس می‌گیرند، توجه فزاینده‌ای به مشکلات جسمی خود دارند و اغلب احساس بیماری و ناراحتی می‌کنند، بدون اینکه واقعا مشکل خاص جسمی داشته باشند.

مقیاس D یا افسردگی : نمره فرد در این مقیاس میزان افسردگی فرد را نشان می‌دهد.

مقیاس Hy یا هیستری : تمایل به جلب توجه و واکنشهای نمایش گونه را نشان می‌دهد.

مقیاس Pd یا انحراف روانی اجتماعی: واکنشهای ضد اجتماعی آزمودنی را نشان می‌دهد.

مقیاس Pa یا پارانویا: میزان اعتماد یا بی‌اعتمادی فرد را نسبت به دیگران می‌سنجد. افرادی که نمرات بالایی در این مقیاس دارند، افرادی هستند که اعتماد کلی به دیگران ندارند و افکار و رفتار آنها حاکی از سوظن شدید است.

مقیاس PT یا پسیکاستنی(ضعف روانی)  : به خستگی و ضعف روانی فرد اشاره دارد.

مقیاس SC یا اسکیزوفرنی:به شناسایی اختلال اسکیزوفرنیک یا شبه اسکیزوفرنیک اشاره دارد.

مقیاس Ma یا مانیا(شیدایی خفیف)  : علائم مورد سنجش در این مقیاس بر عکس افسردگی است. افرادی که نمرات بالاتری در این مقیاس کسب می‌کنند، شادتر و پرانرژی‌تر هستند که در برخی درجات بالا به عنوان یک اختلال شناخته می‌شود.

تفسیر آزمون MMPI

برای تفسیر کامل آزمون MMPI وجود تجربه عملی با افراد و بیماران و اجرای آزمون ضروریست. معمولا با رسم پروفایل نمرات آزمودنی در مقیاسهای بالینی و روانی به ترتیب بالاترین نمرات فرد در مقیاسهای بالینی ، تعیین و کدبندی لازم انجام می‌شود. چندین ترکیب مختلف از کدبندی‌ها در تفسیر آزمون MMPI ارائه شده است، ولی مسلم است که تفسیر نهائی تنها با استناد به این رمزها و کدبندی‌ها انجام نمی‌شود و کلیه نمرات فرد در مقیاسهای بالینی و روانی و شیوه پاسخدهی به آزمون مدنظر قرار می‌گیرد.

سئوالات :

 

1- اشتهای خوبی دارم . 
2- بیشتر صبح ها خوش و سرحال از خواب بر می خیزم . 
3- زندگی روزانه من پر از چیزهایی است که برایم جالبند. 
4- موقع کار فشار و ناراحتی زیادی احساس می کنم . 
5- گاهی فکرهای بدی می کنم که نمی شود درباره آن صحبت کرد . 
6- به ندرت دچار یبوست می شوم . 
7- بعضی وقتها خیلی دلم می خواهد خانواده ام را ترک کنم . 
8- گاهی اوقات آن چنان به گریه یا خنده می افتم که نمی توانم جلوی آن را بگیرم . 
9- هر چند وقت یک بار تهوع و استفراغ ناراحتم می کند . 
10- به نظرم هیچ کس مرا درک نمی کند . 
11- گاهی دلم می خواهد ناسزا بگویم . 
12- هر چند شب یک بار دچار کابوس می شوم ( خوابهای وحشتناک می بینم . 
13- برایم مشکل است که حواسم را روی کاری متمرکز کنم . 
14- من تجربه های مخصوص و عجیبی داشته ام 
15-  اگر دیگران برایم نزده بودند من بیشتر موفق بودم . 
16- در دوران جوانی مرتکب سرقتهای جزیی شده ام . 
17- گاه بگاه روزها ، هفته ها و حتی ماهها بوده که دست و دلم به کاری نرفته است . 
18-خوابم آشفته است . 
19- با دیگران که هستم تحمل شنیدن حرفهای عجیب و غریب آنها را ندارم . 
20-اکثر کسانی که مرا می شناسند از من خوششان می آید . 
21-اغلب مجبور بوده ام از کسانی اطاعت کنم که به اندازه من نمی فهمیدند . 
22- کاش به اندازه دیگران خوشحال بودم . 
23- فکر می کنم بسیاری از مردم برای جلب کمک وهمدردی دیگران بدبختی های خود را بزرگتر جلوه می دهند . 
24- بعضی وقتها خشمگین می شوم . 
25- واقعا" اعتماد به نفس ندارم . 
26- خیلی کم از پرش و تکان ماهیچه هایم ناراحت می شوم . 
27-خیلی وقتها احساس می کنم که مرتکب کار زشت و خطایی شده ام . 
28- بیشتر اوقات خوشحالم . 
29-بعضی اشخاص آن قدر تحکم می کنند که حتی وقتی می دانم حق با آنها است دلم می خواهد بر خلاف آن چه می خواهند رفتار کنم .
30-  معتقدم بر ضد من توطئه چینی می شود . 
31- اغلب مردم حاضرند حتی با شیوه های غیر عادلانه به منافع و مزایایی برسند . 
32-معده ام خیلی ناراحتم می کند . 
33-اغلب نمی فهمم چرا آنقدر بد خلق و بد قلق بوده ام . 
34-بعضی اوقات افکارم سریعتر از آن بوده که بتوانم به زبان بیاورم . 
35- فکر می کنم زندگی خانوادگیم به خوبی زندگی اغلب کسانی است که می شناسم . 
36- گاهی وقتها احساس می کنم که واقعا"آدم بی مصرفی هستم . 
37- در چند سال اخیر بیشتر اوقات حالم خوب بوده است . 
38- در زندگی من مواقعی بوده است که در آن دست به کارهایی زده ام که بعدها نمی دانستم چه بوده است . 
39- احساس می کنم غالبا" بی دلیل مجازات شده ام . 
40-هیچوقت حالم بهتر از حالا نبوده است . 
41-برایم مهم نیست که دیگران درباره من چه فکر می کنند . 
42- حافظه ام خوب است . 
43-گفتگو با غریبه ها برایم دشوار است . 
44- اغلب سرتا پا احساس ضعف می کنم . 
45-به ندرت دچار سردرد می شوم . 
46- تا به حال اشکالی در حفظ تعادل خود موقع راه رفتن نداشته ام . 
47-بین کسانی که می شناسم بعضی ها را دوست ندارم . 
48- کسانی هستند سعی دارند افکار و عقاید مرا بدزدند . 
49-کاش این قدر خجالتی نبودم . 
50- معتقدم گناهانم غیر قابل بخشش هستند . 
51- غالبا" از چیزی دلواپسم . 
52-رفقایم غالبا" مورد پسند مادر و پدرم نبوده اند . 
53-کمی پشت سر دیگران غیبت می کنم . 
54- بعضی وقتها احساس می کنم که خیلی آسان تصمیم می گیرم . 
55- تقریبا" هیچ وقت تپش قلب یا تنگی نفس نداشته ام . 
56-زود از جا در می روم و زود آرام می گیرم . 
57- بعضی وقتها آن قدر بی قرار بوده ام که نمی توانسته ام یک جا بند شوم . 
58- والدین و اعضاء خانواده ام بیش از حد از من ایراد می گیرند . 
59- برای هیچ کس چندان مهم نیست چه به سرم می آید . 
60-سوء استفاده از کسی که خود چنین امکانی را می دهد ، بد نمی دانم . 
61-گاهی اوقات احساس می کنم سرشار از انرژی هستم . 
62- قدرت بینایی من به خوبی سالهای گذشته است . 
63-خیلی کم متوجه شده ام که گوشم زنگ یا وزوز کند . 
64-یکی دو بار احساس کرده ام که کسی سعی دارد با تلقین و هیپنوتیزم مرا وادار به انجام کارهایی بکند . 
65-مواقعی بوده است که بدون علت خاص و برخلاف معمول با نشاط بوده ام . 
66-حتی وقتی با دیگرانم احساس تنهایی می کنم . 
67- فکر می کنم تقریبا" هر کس برای این که به دردسر نیفتد دروغ خواهد گفت . 
68- من حساس تر از دیگران هستم . 
69- مواقعی است که مغزم کندتر از حد معمول کار می کند . 
70-غالبا" مردم مرا نا امید می کنند . 
71-در استعمال دخانیات افراط کرده ام . یا در خوشگذرانی افراط کرده ام .

 

جدول شماره 1 : جدول فوق برداشتی آزاد از کتاب روانشناسی بالینی نوشته ای جی فیرس ترجمه ی آقای فیروز بخت و خشایار بیگی می باشد.

شیوه نمره گذاری و تفسیر آزمون M.M.P.I :

پس از ارائه آزمون و پاسخدهی آزمودنی به سئوالات بر دو مبنای «بلی» و«خیر» شروع به نمره گذاری بر اساس «کلید آزمون» خواهیم نمود.

سپس بر اساس کد های آزمون، نیمرخ روانی شخص را رسم نموده وبر اساس نحوه توزیع نمرات در آیتم های روانی خاص به تفسیر بالینی نمرات حاصله می پردازیم.

کلید نمره گذاری MMPI : جهت صرفه جویی در زمان و نیز انسجام اطلاعات مربوط به نمره گذاری و تفسیر کلیه اطلاعات در جدول زیر ارائه  شده است.

 

مقیاسهای بالینی	پاسخ بلی به آیتمهای زیر نمره می گیرد	پاسخ خیر به آیتمهای زیر نمره می گیرد.	نمرات بالا (70T>) نمرات متوسط (50>T >70) تفسیر	نمرات پائین  (30>T >  70) تفسیر
HS	9-18-32-44	1-2-6-36-37-45-46-55-62-63	مشکلات روانی را از کانال جسمانی نشان می دهد، نق زن خود محور، منفعل پرخاشگر، نابالغ، هوش متوسط، یک دنده،       خود شیفته، از علائم جسمانی برای سؤاستفاده از دیگران بهره   می گیرد، افسرده واکنشی، افسرده ملانکولی	فردی آگاه است، خلاق، مسئول، هوشیار و توانمند.
D	4-9-13-17-18-22 25-36-44	1-3-6-11-28-37-40-42-60-61-65	کمبود انرژی روانی، دوری گزین، کم حرف، بدبین، احساس حقارت، دارای افکار خود کشی، احساس درماندگی کرده به انتقاد حساس است، ناامید، ترسو و اشکال در تمرکز است.	عدم وجود افسردگی، خوشبین، فعال، دارای آرامش، نمره بسیار پائین بیانگر انکار افسردگی است.
HY	9-18-44-57	1-2-3-1-23-26-28-29-31-33-35-37-40-41-43-45-46-49-55-56-62	از مکانیسم سرکوبی و انکار استفاده می کند، دارای بینش ضعیف، پرتوقع، روابط سطحی و ناپخته،   ساده لوح، خود محور، فقدان رضایت، دراماتیک از مکانیسم جسمانی گردن استفاده می کند جهت جلب محبت.	فردی است باریک بین، کناره گیر، مقرراتی، خود کنترل کننده
Pd	7-10-13-14-15-16-27-32-53-58-71	28-3-34-35-41-43-49-65	نمره بالا: ناتوانی در بیان خشم، رفتارهای تکانه ای، عدم تبعیت از قانون، کارهای ضد اجتماعی، روابط سطحی فاقد وفاداری و صداقت، دارای خشم نامشخص به خانواده، نژاد پرست و تندخو. نمره متوسط : ماجراجو، معاشرتی پر جرأت، صریح، مدیر، دارای اعتماد به نفس.	خشک، مقرراتی، دارای مشکل در ابراز وجود، متواضع، بشاش، خود انتقادگر، خود کنترل، همنوا با اجتماع.
Pa	5-8-10-13-30-39-63-66-68	28-29-31-63-67	نمره بالا : از فرافکنی استفاده می کند، بدگمان، کینه توز، خشمگین، وسواس فکری، خشک، مظنون، احتمالاً سیکوز است، رفتار اطرافیان را سوء تفسیر می کند. نمره متوسط : جدی، متخاصم، فاقد خود اعتمادی، با هوش، احساساتی، بخشنده، از مکانیسم روشنفکرمأبانه استفاده می کند.	امیدوار، دارای دامنه کوتاهی از علایق و اگر نمره بسیار پایین باشد احتمال پوشاندن یک مشکل پارانوئیدی است.
Ma	29-34-38-4-7-8-39-5-57-60	42	فردی اجتماعی، دست و دل باز، احتمال مصرف الکل، دارای ابراز وجود، ماجراجو، شتابزده و سرشار از انرژی. نمره بسیار بالا : فقدان تمرکز کنترل و دارای افکار بزرگ منشی.	افسردگی، بی تفاوتی، فقدان انگیزه و اعتمادبه نفس، بدبینی و توجه به پایین به امور.
Pt	5-8-13-17-2325-27-36-44-51-57-66-68	2-3-42	بیمناک، نگران، کمال گرا، دارای تنش، ترسهای خرافی، باانضباط، از دلیل تراشی استفاده می کند، بیمناک، اشکال در تمرکز، خویشتن نگر، سازمان یافته، مضطرب، خودانتقاد نگر، دارای احساس گناه	فردی آرام، گرم، مطمئن، مستقل، متین، دارای احساس ایمنی، هوشیار.
Sc	5-7-8-10-14-15-16-17-21-30-38-39-48-57-66	3-23-46-63	فردراست منزوی، دیگران او را عجیب می دانند، مرموز، مهارتهای اجتماعی ضعیف واحتمالاً سیوکوتیک	متعادل بودن، فدان اضطراب، فرایند تفکر بهنجار
مقیاس اعتباری	پاسخ بلی	پاسخ خیر	نمرات بالا (50 T> < 70)	نمرات پایین (30>T >  70)
L	ـــــــــــ	5-11-24-47-52	آزمودنی خواسته خود را خوب جلوه دهد، دارای بهره هوشی پائین است، احتمالاً پارانوئید است.	فردی است صریح، عیبهای خود را می پذیرد، آرام است و اعتماد به نفس دارد.
F	9-12-15-19-30-38-48-50-58-59-64-71	20-24-61	آزمودنی متوجه دستور العمل نشده است، نخواسته همکاری کند، خواسته تمارض کند و خود را بیمار جلوه دهد، شخص واقعاًبیمار است.	شخص بهنجار است و ادراکش مانند دیگر افراد است  F پایین نشانگر انکار بیماری است.
K	ــــــــــ	11-23-31-33-34-36-40-41-43-51-56-70-61-65-67-69	کوشش برای با کفایت بودن، تعاملات اجتماعی کم مقاومت، عدم انعطاف پذیری، پیش آگاهی، ضعیف نسبت به روان درمانی	عدم تمایل به دریافت کمک، ego قوی اعتماد به نفس.

 

 * توصیه می شود جهت بررسیهای تشخیصی به کتاب های معتبر مراجعه کنید.